Storytelling dành cho Data Analyst - Phần 4

on 21 Tháng 7 2025.

Storytelling dành cho Data Analyst - Phần 4

Nói sao cho phù hợp với từng đối tượng?

Ở phần 1, 2 và 3 của series này, chúng ta đã bàn nhiều về kỹ năng của người nói: như thế nào là một bài thuyết trình thuyết phục và cấu trúc nào có thể được áp dụng để truyền tải tốt hơn những gì mình cần nói. Nhưng có một yếu tố then chốt chưa được nhắc tới: Người nghe – khán giả của bạn là ai?

Tác giả Bùi Thị Ngọc Thu chia sẻ trong hơn 10 năm làm việc trong lĩnh vực đào tạo chia sẻ rằng có một câu hỏi bà luôn được nhận thường xuyên: “Làm sao để tự tin hơn khi thuyết trình?”

Thực tế, nhiều người khi bước lên sân khấu bị "đóng băng" vì quá tập trung vào bản thân: Mình nói có rõ không? Trang phục mình thế nào?,.. Chính sự lo lắng này khiến ta dễ rơi vào trạng thái trình bày để bảo vệ chính mình – thay vì trình bày để phục vụ người nghe. Tuy nhiên, điều bạn cần quan tâm là khán giả, bởi họ đến để xem bạn có thể làm gì cho họ, bạn có thể giúp gì cho họ hay sản phẩm/dịch vụ của bạn có giải quyết được vấn đề của họ không. Vậy người nghe bao gồm những ai? Thông thường khán giả có thể được phân làm hai nhóm:

Nhóm 1 - Khách hàng thụ hưởng sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn
Nhóm 2 - Người ra quyết định trong bài trình bày của bạn.

Một bài trình bày thuyết phục sẽ cần phân tích cả hai nhóm khách hàng này. Từ đó cung cấp cho họ những giải pháp và tiện ích cần thiết.

Ở đây, tác giả trình bày sâu hơn về nhóm 2, cụ thể là khi khán giả của bạn là Lãnh đạo cấp cao (C-level) - nhóm khán giả đặc biệt, khó tính nhưng có ảnh hưởng lớn nhất đến quyết định cuối cùng. Họ có những đặc điểm mà bạn cần cực kỳ lưu ý khi trình bày:

1. Họ có ít thời gian, vì vậy hãy:

Trình bày súc tích, có cấu trúc rõ ràng
Bắt đầu từ kết luận → rồi mới đi vào lý do
Chốt bằng kiến nghị hành động cụ thể

2. Họ dễ mất kiên nhẫn và hay chen ngang

Thực tế, lãnh đạo cấp cao dễ mất kiên nhẫn vì họ luôn có nhiều việc cần làm và luôn chủ động đặt câu hỏi giữa chừng – không phải vì họ bất lịch sự, mà vì họ cần làm rõ điều họ quan tâm ngay lập tức. Lời khuyên:

Cho họ biết bạn sẽ trình bày trong bao lâu và luôn dành thời gian để họ đặt câu hỏi. Nếu được giao 30 phút, hãy nói trong 5 phút đầu. 25 phút còn lại dành cho hỏi – đáp
Không né tránh sự chen ngang. Hãy chào đón nó. Nó cho bạn cơ hội hiểu rõ hơn mối quan tâm thực sự của họ. Ngoài ra, hãy chuẩn bị bài thuyết trình ngắn gọn với cấu trúc các phần rõ ràng để khi “được chen ngang”, bạn cũng nắm rõ mình đang nói phần nào và phần tiếp theo là gì.

3. Họ cần thấy “bức tranh tổng thể” trước

Nếu bạn sa đà vào chi tiết mà không cho họ thấy toàn cảnh, họ sẽ dễ mất kiên nhẫn. Lời khuyên:

Thuyết trình tổng thể về ý tưởng theo một cấu trúc rõ ràng có chủ đích. Thậm chí là tóm tắt ý tưởng lớn trong 3 phút đầu tiên
Chuẩn bị thêm slide phụ lục chứa dữ liệu chi tiết, bảng số liệu, mô hình, báo cáo phụ
Trình bày xong phần tổng thể rồi mới dẫn họ đi sâu nếu được yêu cầu

Phần 4 cũng là phần kết của series này. Dù nội dung sách “Nghệ thuật thuyết trình bằng câu chuyện” vẫn còn, nhưng phần tiếp theo thiên về các lĩnh vực như Sales, Marketing,.. – không quá phù hợp với một Data Analyst.

Hy vọng rằng những chia sẻ này sẽ giúp bạn không chỉ thuyết trình tốt hơn, mà còn giao tiếp hiệu quả hơn với những người thực sự quan trọng trong công việc của bạn.

_Phạm Hồng Trà

Tổng hợp các Phần: